استرس شغلی را میتوان روی هم جمع شدن عامل های استرسزا و وضعیت های مرتبط با شغلی دانست که اکثر افراد نسبت به استرسزا بودن آن اتفاق نظر دارند.
همچنین استرس شغلی را میتوان کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل به گونهای که خواست های محیط کار بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید تعریف کرد.
در بعضی موارد به کارگیری فرد در کاری که با تواناییها و اطلاعات او همخوانی ندارد و یا تغییر در فعالیت کاری او میتواند باعث ایجاد استرس در فرد شود.
برای مشاهده عناوین آموزشی قابل برگزاری توسط آکادمی ثریا و دریافت فایل، لینک زیر را کلیک کنید
معرفی دوره های آموزشی آکادمی ثریا
عوامل سازمانی استرس شغلي
شامل ساختار سازمانی، فرآیندهای سازمانی، خط مشیهای سازمانی، عوامل ارتباطی، الزامات شغلی، شرایط فیزیکی سازمان و مراحل حیات سازمان
عوامل استرس شغلی در محیط کار عبارتند از:
ویژگیهای نقش: شناخت عوامل روانشناختی محیط کار را روشی میدانند که از آن راه میتوان درک درستی از استرس شغلی به دست آورد.
چهار ویژگی مهم نقش را میتوان ابهام نقش، گرانباری نقش، کمباری نقش و ناسازگاری نقش بیان کرد.
- ابهام نقش: وضعیت شغلی معینی که در آن پارهای اطلاعات لازم برای انجام شغل به طور مطلوب نارسا یا گمراه کنندهاند. ابهام نقش در واقع زمانی به استرس میانجامد که فرد را از بهرهوری و پیشرفت باز میدارد.
- گرانباری نقش: اگر فرد نتواند از عهده انجام کاری که بخشی از شغل معینی است برآید، دچار استرس خواهد شد.
- کمباری نقش: در این وضعیت از مهارتهای فرد به طور کامل استفاده نمیشود.
- ناسازگاری نقش: هنگامی اتفاق میافتد که پذیرش مجموعهای از الزامات شغلی با پذیرش مجموعهای دیگر در تضاد است.
ویژگیهای شغل: ویژگیهای شغلی که بر استرس شغلی تاثیر دارند را میتوان در چهار دسته کلی آهنگ کار، تکرار کار، نوبت کاری و ویژگیهای مربوط به وظیفه تقسیمبندی کرد.
روابط میان فردی: کیفیت روابط کارکنان در محیط کار بر میزان استرس شغلی تاثیر دارد.
ساختار و جو سازمانی: ساختارهایی که قدرت تصمیمگیری بیشتری به کارکنان خود میدهند استرس کمترس ایجاد میکنند.
روش مدیریت منابع انسانی: شیوههای کار در مدیریت منابع انسانی بر میزان استرسهای وارده بر افراد تاثیر دارد.
فناوری و خصوصیات مادی: در رابطه با متغیرهای مادی استرس زمانی رخ میدهد که حداقل شرایط زیستی فراهم نباشد.
چرا مديران بايد نگران استرس شغلي كارمندانشان باشند؟
استرس باعث ایجاد عوارض فیزیولوژیکی، عوارض روانی و عوارض رفتاری بسیاری در افراد میشود.
افرادی که استرس زیادی را تحمل میکنند توجه کمتری به انجام کار خود دارند و بنابراین ممکن است به خود و دیگر افراد سازمان آسیب هایی وارد کنند.
به طور کلی استرس شغلی بازدهی و بهرهوری کارکنان را پایین میآورد. شرایط کاری نقش اساسی در ایجاد استرس در کارمندان دارد اما نمیتوان از عوامل فردی چشمپوشی کرد.
کاهش استرس
آموزش مدیریت استرس ممکن است به سرعت نشانههای استرس را کاهش دهد مانند مشکلات اضطراب و اختلال درخواب؛ همچنین مزیت به صرفه بودن و سهولت اجرا را دارند.
گرچه، برنامههای مدیریت استرس دو ضرر مهم هم دارند: اثرات مفید اين آموزشها کوتاهمدت هستند، به علاوه اين آموزش ها اغلب اهميت دلايل ریشهای استرس را انکار میکنند زیرا بر کارمند متمرکز هستند نه بر محیط.
يكي از راه هاي كاهش استرس شغلي دعوت از مشاوران و كارشناسان جهت مشاوره در زمينه راه های توصيه شده در بهبود شرايط كاري ميباشد.
این نگرش مستقیمترین راه برای کاهش استرس در کار است که شامل شناسايي جنبههاي موفق كار و طراحي استراتژي براي كاهش يا حذف عوامل استرسزا ميباشد.
مزيت نگرش این است که به طور مستقیم با دلایل ریشهای استرس در کار سر و کار دارد.
گرچه، مدیران گاهی با این نگرش موافق نيستند زیرا باعث تغییرات در کارهای معمول یا برنامههای تولیدی، یا تغییراتی در ساختار سازمانی میشود.
به عنوان یک قاعده کلی، فعاليت هايي كه برای کاهش استرس شغلی در محل كار انجام ميگيرند بايد اولويت را به تغييرات سازماني براي بهبود شرايط كاري قرار دهند.
ترکیبی از تغییرات سازمانی و مدیریت استرس مفیدترین روش برای پیشگیری از استرس در محیط کار میباشد.
پیشگیری از استرس شغلی
ارائه یک راه حل کلی و جامع برای پیشگیری از استرس ممکن نیست اما میتوان دستورالعمل هایی برای پیشگیری از آن بیان کرد.
در تمام موقعیتها، فرايندي براي برنامههای پیشگیری استرس شامل سه مرحله متمایز میشود: تعیین مشکل، مداخله، و ارزیابی.
حداقل آمادگی برای جلوگیری از استرس شامل موارد زیر میباشد:
- ایجاد آگاهی عمومی درباره استرس شغلی
- اطمینان از حمایت مدیران مافوق از برنامه
- مشارکت کارمندان در مراحل پیشگیری
مشاركت كارمندان به همراه مدیران با هم در یک گروه حل مشکل میتواند یک نگرش ویژه و مفید برای توسعه برنامه پیشگیری استرس باشد.
مهارتهایی برای کاهش استرس شغلی کارمندان
در زير چند مورد از مهارتهايي كه كاركنان براي كاهش استرس شغلي ميتوانند انجام دهند، آورده شده است:
- تفکر عميق و آرماندار و متوجه هدف
- مديريت زمان (تدوين برنامه زمانبندي شده)
- روي آوردن به طنز و شوخي
- استرس دیگران را تقبل نکنید و به خاطر داشته باشید که شما میتوانید تنها خودتان را تغییر دهید نه دیگران را.
- حمايتهاي اجتماعي
- وظایف با بیشترین استرس یا سختترین کارها را اول از همه در طول روز انجام دهید و برنامهریزی کنید.
- ورزش
- خودخواهي ديگرخواهانه و احساس مفيد بودن
با اینکه نمیتوان به استرس به عنوان یک پدیده منفی همیشگی نگریست و استرسهای مثبت نیز وجود دارد اما به هر حال استرس اثرات فراواني بر عملكرد و فعاليتهاي اعضاي سازمان دارد.
مديران، كاركنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثير فشارهاي عصبي دچار حالات رواني خاصي ميشوند و دست به اعمالي ميزنند كه مستقيماً در فعالیت ها و بازدهی سازمان منعكس ميگردد.
بنابراین مدیریت کردن استرس و استفاده از آن در جهت خلاقیت و حرکت سریعتر به سمت اهداف سازمانی یکی از اهدافی میباشد که به تازگی در سازمان ها رواج پیدا کرده است.
سازمان ها با آموزش موثر کارکنان خود و مدیران با هدف شناخت بهتر عوامل به وجود آورنده استرس و مدیریت کردن بهتر آن میتوانند از استرس های منفی و عواقب آن پیشگیری کنند.
.